نظریه‌های دموکراسی 

سال تحصیلی ۲۰۲۳ / ترم اول

مدرس: محمدرضا نیکفر

mr.nikfar@iranacademia.education

شرح دوره

در کانون این درس، پرسش دموکراسی قرار دارد. پرسش دموکراسی در درجه‌ی نخست پرسشی در این‌باره است که دموکراسی پاسخ به چه مشکل‌ها و مسئله‌هایی است.

دموکراسی، نظام سیاسی پیچیده‌ای است، بسی پیچیده‌تر از یک نظام نمونه‌وار استبدادی که در آن سلطان دستور می‌دهد و بقیه باید اطاعت کنند. دموکراسی افزون بر اینکه پاسخ است، خود نیز درگیر مشکل‌های فراوانی است. پس پرسش دموکراسی می‌تواند طرح این مشکل‌ها هم باشد.

تئوری‌های دموکراسی معمولا به این هر دو سویه‌ی پرسش دموکراسی پرداخته‌اند، البته نه به یک نسبت.

ما در این درس در مورد دسته‌های اصلی تئوری دموکراسی بحث می‌کنیم. نگاه ما به موضوع از موقعیت ایرانی خودمان است. از دل این موقعیت که به موضوع بنگریم طبعاً بیشتر به مشکل‌ها و مسئله‌هایی برمی‌خوریم که دموکراسی پاسخ به آنهاست. سویه‌ی دوم پرسش دموکراسی به آن صورتی برای ما مطرح نیست که مثلا برای شهروند یک کشور دارای یک نظام جاافتاده‌ی دموکراتیک مطرح است. برای ما بسیار مهم مسئله‌های ویژه‌ی دوره‌ی گذار به دموکراسی‌ هستند. این مسئله‌ها خودویژه هستند. به این خاطر می‌توانیم از یک سویه‌ی سوم پرسش دموکراسی هم سخن گوییم. در این زمینه هم بحث‌های نظری‌ای صورت گرفته که در دوره‌ی اخیر عمق و دامنه‌ی چشمگیری یافته‌اند. از آنها می‌توان بهره برد، اما طبعا خود ما باید درنگریم که مشکل‌هایمان چیست و چه راه حل‌هایی دارند.

در کلاس "تئوری دموکراسی" ما به هر سه سویه‌ی پرسش دموکراسی خواهیم پرداخت. دامنه‌ی بحث ما در حد آشنایی عمومی است. موضوعی چون سویه‌ی سوم پرسش، که تئوری‌های گذار در آن مطرح است، خود نیاز به کلاس ویژه یا حتا چند دوره دارد.

مطالعه، بحث در فروم و انجام تکلیف‌ها ابزارهای یادگیری در این دوره هستند.